Küresel yenilenebilir enerji hedefleri COP30 öncesi kritik uyarılarla gündemde
Uluslararası Yenilenebilir Enerji Ajansı (IRENA), COP30 Brezilya Başkanlığı ve Küresel Yenilenebilir Enerji İttifakı (GRA), COP30 öncesinde düzenlenen üst düzey etkinlikte, dünya genelinde yenilenebilir enerji ve enerji verimliliği alanındaki ilerlemeyi değerlendiren yeni bir raporu yayımladı. Rapora göre, küresel yenilenebilir enerji kapasitesi geçen yıl rekor artış gösterse de, 2030 yılı hedefleri için yeterli değil.
2024 yılında, küresel yenilenebilir enerji kapasitesi 582 GW ile tarihî bir seviyeye ulaştı. Ancak COP28 BAE Mutabakatı’nın öngördüğü, 2030’a kadar kapasitenin üç katına çıkarılması hedefi için 2025’ten itibaren yıllık 1.122 GW’lık ek kapasiteye ihtiyaç bulunuyor. Bu da on yıl boyunca yıllık büyümenin yüzde 16,6’ya yükselmesini gerektiriyor.
Raporda, enerji verimliliği konusunda da ciddi eksiklikler olduğu vurgulanıyor. Küresel enerji yoğunluğu 2024’te yalnızca yüzde 1 oranında iyileşti. Bu oran, COP28’de belirlenen hedefleri karşılamak ve 1,5°C sınırını aşmamak için gereken yıllık yüzde 4’lük artışın çok altında.
Acil eylem çağrısı
Raporda, COP30 Belém öncesinde hükümetlere üç kritik adım çağrısı yapılıyor:
- Yenilenebilir enerji hedeflerini ulusal iklim planlarına (NDC 3.0) entegre etmek,
- Küresel yenilenebilir enerji hedefiyle uyumlu olacak şekilde kolektif NDC hedeflerini güncellemek,
- 2025-2030 döneminde yenilenebilir enerjiye yıllık yatırım miktarını 1,4 trilyon ABD dolarına çıkarmak. Bu, 2024’te yapılan 624 milyar ABD doları yatırımın iki katından fazla.
Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri António Guterres, rapora ilişkin açıklamasında şunları söyledi:
“Temiz enerji devrimi durdurulamaz. Yenilenebilir kaynaklar fosil yakıtlardan daha hızlı ve daha ucuza devreye giriyor; büyümeyi, istihdamı ve uygun fiyatlı enerjiyi teşvik ediyor. Ancak 1,5°C sınırını aşmamak için gereken zaman hızla daralıyor.”
IRENA Genel Müdürü Francesco La Camera ise, raporun yol gösterici olduğunu belirterek, şunları ekledi:
“Yenilenebilir enerji yalnızca iklim çözümü değil, aynı zamanda en büyük ekonomik fırsattır. Yatırılan her dolar, büyüme, istihdam ve enerji güvenliği getiriyor. Şimdi hedefleri yükseltme, finansmanı artırma ve iş birliğini derinleştirme zamanı.”
Özel sektörün rolü ve kritik altyapı yatırımları
GRA Başkanı Ben Backwell, özel sektörün küresel temiz enerji yatırımlarının dörtte üçünü sağladığını ve rüzgar, güneş ile hidroelektrik sektörlerinin halihazırda büyüme, istihdam ve güvenlik sağladığını belirtti. Ancak uzun vadeli hükümet planları, projeleri hayata geçirecek boru hatları ve şebeke-depolama yatırımları olmadan bu potansiyelin tam olarak değerlendirilemeyeceğine dikkat çekti.
Rapora göre, G20 ülkeleri 2030’a kadar küresel yenilenebilir enerji kapasitesinin yüzde 80’inden fazlasını sağlamalı, G7 ülkeleri ise liderlik rolünü üstlenerek kapasite paylarını yaklaşık yüzde 20’ye çıkarmalıdır. Ayrıca, iklim finansmanında performans gösterilmesi, yeni toplu niceliksel hedef olan 300 milyar ABD doları yıllık tabana ulaşılması ve COP29’da belirlenen 1,3 trilyon ABD doları hedefine doğru ölçeklendirme sağlanmalıdır.
Raporda, şebeke modernizasyonu ve genişletilmesi için 2030’a kadar her yıl yaklaşık 670 milyar ABD doları yatırım yapılması gerektiği vurgulanıyor. Yenilenebilir enerji entegrasyonunu kolaylaştıracak enerji depolama çözümlerinin hızlı ölçeklendirilmesi de kritik önemde. Tedarik zincirlerinde ise adil ve şeffaf ticaret uygulamaları ile uluslararası iş birliği öne çıkıyor.
Yatırımlar 2024’te yüzde 7 artmış olsa da, rapor bu seviyelerin güçlü proje hatları oluşturmak ve inşaatı hızlandırmak için yeterli olmadığını belirtiyor.